یک رزیدنت...

در سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر که اخیرا آغاز شده آقای فراستی فیلم (روز صفر) رو دیدند. برخلاف کسانی که اظهار دارند ایشان صرفا اشکال می‌گیره؛ ایشان از این فیلم تعریف کردند و آخرش هم گفتند البته یکسری ایراداتی در فیلم هست که بعدا خواهم گفت. وقتی ایشان از فیلم تعریف کردند باعث وجد افراد داخل جشنواره شد و سپس وقتی اشاره به ایرادات کردند سکوتی حاکی از دلخوری در اعضا پدیدار شد.

فهم دقیق نقد در حضرات هنرمندان سینما جا نیافتاده. مثلا وقتی نقد مبنی‌بر وجود ایراد و اشکال در یک اثر اشاره و بیان میشه برای کارگردان و تیم مخاطب نقد شونده یک توهین به نظر میاد و تاب تحمل شنیدن نقد را ندارند. در حالیکه نقد همین هست. بیان نکات قوت و ضعف آن. و هیچ‌اثری نیست که کاملا بی‌ایراد و اشکال باشه. باید درک کنیم که کار نقد همین است. بررسی ساختار و محتوایی آن و بیان نکات مثبت و منفی آن.

اینکه ما  در نقد با بیان مثبت به عرش می‌رویم و با اشاره به اشکالات آن سقوط می‌کنیم دیگر مشکل از فهم‌مان از نقد است. در این لحظه سقوط دیگر متوجه نیستیم که این بیان نقد است و خصومت با شخصیت خودمان نیست.

به بیانی واضح‌تر ما بیان نقد را شخصی می‌کنیم.

ببخشید که سرتون رو درد آوردم.

بنده اصولا به کسی تعصب ندارم. فقط حقیقت برام مهمه. نه ایشان دقیقا این رو نگفتند که فیلم رو ندیده نقد می‌کنه. یکی از هنر‌پیشه‌ها از نقد ایشان دلگیر بود گفته بودند که آقای فراستی ندیده نقد کردند. و ایشان هم در برنامه‌ای که مجری برنامه به ایشان جمله‌ی هنرپیشه رو به سمع ایشان رساند؛ آقای فراستی واکنش نشان داد و گفت: اصلا آره. من ندیده نقد می‌کنم. اگر ایشان می‌تونه از فیلمش دفاع کنه بیاد اینجا و مقابل من بنشینه.

امیدوارم از بنده بابت نظرم دلخور نشده باشید. چون می‌دونم که انسان روشنی هستید و منطق‌پذیر نظرم رو نوشتم.

اگر اجازه بدید کمی بیشتر توضیح بدهم که البته در محتوای این توضیح منظورم شما نیستید: تابحال چندین بار پیش آمده که راجع به یک فیلم سینمایی در حال اکران از طرف مردم به‌به چه‌چه می‌شنوم. بعد که فیلم رو می‌بینم کاملا توی ذوقم می‌خوره. بعد با تحقیق متوجه می‌شم چرا از فیلم خوششون اومده.

برای مثال بنده وارد یک آپارتمان می‌شوم و رنگ دیوار و نمای زیبا جذبم می‌کند و آن را خانه‌ای عالی توصیف می‌کنم. صرفا بخاطر رنگ دیوارهایش آن خانه را جذاب می‌یابم و از آن تعریف می‌کنم. در حالیکه به لحاظ فنی ایرادهای اساسی‌یی دارد که از دید بنده مخفی می‌ماند. و آن هم به دلیل تخصص نداشتن بنده است. معمولا ما بخاطر یکی دو چیز جذاب که محصورمان کرده کل را عالی می‌یابیم. هنر هم همین است. منتقدین معمولا بخاطر شناخت کافی از ساختار اثر آن را به نقد می‌کشند و نه صرفا جذابیت‌های ظاهری و عامی.

خب فراستی رو همانطوری که قبول ندارم همانطور هم قبول دارم. این قبول داشتن و نداشتن من در مورد نقد ایشان بخاطر مواردی که زیرنظر گرفتم. ایشان تحصیلات آکادمی در زمینه هنر و سینما دارند. ساختار و شمایل صحیح فیلم را دقیق می دونند. اما در بعضی از موارد نقد‌شون سلیقه‌ی شخصی‌شون دخیل هست و نه ساختار.

مثلا چون ایشان طرفدار فلان جناح هستند اگر فیلمی ساخته بشه که علیه جناح‌شون باشه و یا به نوعی به طرفداری جناح مقابل‌شون بپردازه ایشان مکدر شده و فیلم را خوب ندانسته و پر از اشکال نقد می‌کنند.

خودم به شخصه منتقدی رو ندیدم که نظرات شخصی‌اش را در نقد دخالت نده. در نظر من نقد یعنی تحلیل آن اثر از زاویه ساختاری و نه سلایق شخصی.

مسئله پیچیده‌تر از این هست که بنده بخوام بگم نظر ایشان در مورد حر‌ف‌شون راجع به اسکورسیزی چقدر غلط یا درسته.

جسارتا اگر بنده‌ی نوعی از فیلمی خوشم بیاد نمی‌شه گفت که حتما فیلم تمام و کمال یا خیلی خوب بوده. اینجا تحلیل و بررسی ساختار پیگره و همچنین محتوایی فیلم مهم هست.

نمیشه گفت چون فیلم توانسته من رو غافلگیر کنه و بازیم بده اساسا فیلم خوب یا بدی هست. حوزه نقد خارج از این چیزهاست و خوش آمدن یا نیامدن بنده از فیلمی خارج از این حیطه هست.

واقعا قصد جسارت ندارم. صرفا قصدم کمی آگاهی دادن بود. وگرنه خودم رو منتقد نمی‌دونم. فقط می‌تونم بفهمم حوزه نقد یک امر تخصصی است که با مطالعه و تجربه به دست میاد.